VİDALI MİL TAHRİKLİ MODÜL SİSTEMLERİ
Vidalı miller dairesel hareketi doğrusal harekete çeviren makine elemanlarıdır. Tahrik ise bir sistemi hareket ettirmek veya çalıştırmak için uygulanan kuvvet ya da enerjiyi ifade eder. Mekanik sistemlerde genellikle bir motor ya da el gücüyle sağlanan bu enerji, hareketin iletilmesi ve kontrol edilmesi amacıyla kullanılır. Vidalı mil sistemlerinde bu tahrik, vidalı mil ve onun üzerinde ileri/geri hareket eden somun tarafından sağlanmaktadır.
Vidalı mil tahrikli modül seçimi nasıl yapılmalı?
Vidalı mil tahrikli modül seçimi yapılırken dikkat edilmesi gereken başlıklar şunlardır;
- Gövde Profili
- Vidalı Mil
- Yataklama Sistemleri
- Vidalı mil hızı ve Maksimum Mil Uzunluğu
- Plaka Ölçüsü
- Maksimum Hareket Mesafesi
Gövde Profili
En önemli etkisi çalışma sırasında göstereceği dayanımdır. Modülün kuvvet altında sehim yapmaması ve burkulmaması sistemin düzgün sorunsuz çalışması için hayati önem taşımaktadır. Alüminyum malzeme yüksek sertliğe sahip olmadığından kuvvetlere karşı dayanım göstermesi için modülün doğru biçimde ve kalınlıkta oluşturulması gerekir. Modül seçimi yaparken bu geometrik şekil ve kalınlığa uygun gövde profili seçilmesine dikkat etmek gerekmektedir.
Vidalı Mil
Bu hassasiyeti sağlayan en önemli makine elemanı vidalı mildir.
Vidalı mil somununun içerisinde 7000 serisi bilyalar vardır. Bu bilyalar, somun ilerledikçe vida boşluğu içerisinde somun ile milin birbirine temasını sağlamaktadır. Vida boşluğunu dolduracak kir, toz vs. bilyaların hareketini kısıtlayıp çalışmasını engelleyeceği için sadece temiz ortamlarda çalıştırılmalıdır.
Vidalı mil yukarıdaki tanımlamada yapılan özellikleri karşılamalıdır. Bu şekilde vidalı mil tahrikli sistemden istenilen değerler elde edilebilir.
Yataklama Sistemleri
Vidalı mil seçimi için en önemli unsurlardan biri de makine elemanı üzerinde kullanılan yataklama elemanlarıdır. Yataklama sistemleri, taşınacak maksimum kuvveti ve hassasiyeti etkileyen parçalardır. Piyasada birçok boyutta ve hassasiyette yataklama sistemi mevcuttur. Uzun ömürlü bir kullanım için doğru yataklama sistemi seçimi önemlidir. Taşınacak yüke, montaj tipine ve hassasiyete göre seçim yapılmalıdır.
Yataklama elemanlarına örnek olarak şunlar gösterilebilir:
- Lineer rulmanlar
- Makaralı rulman ve mil
- Lineer ray ve araba
Vidalı Mil Hızı ve Maksimum Mil Uzunluğu
Bazen vidalı mil seçimi yaparken hızına ve uzunluğuna dikkat etmeden seçim yapılmaktadır. Ancak hız, uzunluk ve vidalı mil çapı birbiriyle bağlantılıdır ve büyük önem arz etmektedir.
Aşağıdaki tabloda örnek olarak verilen bir vidalı milin sağladığı hız, çap ve uzunluk grafiği verilmiştir.
Bu grafikler incelenerek hız, uzunluk ve çap için istenilen değerde seçim yapılabilmektedir.
Örneğin görseldeki kırmızı çizgi alt noktadan takip edildiğinde 2000 mm uzunluğundaki bir vidalı milin çap 30 değeri için ulaşabileceği maksimum hız değeri 750 devir/dk olacağı görülebilmektedir. (Bu örnek vidalı milin iki ucunun da sabit olduğu durum için geçerlidir)
Plaka Ölçüsü
Plaka, hareket ettirilen zemindir. Hareket etmesi istenilen parçanın ve sistemin bu plaka üzerindeki montaj delikleri yardımıyla bağlantısı yapılarak montajlanması gerekmektedir. Montajlanacak parçalara göre plaka boyutunu doğru seçmek ekstra maliyet yükünden kurtaracaktır. Plaka ölçüsünü büyüdükçe strok alanı azalacaktır. Bu durum göz önünde bulundurarak plaka ebatı doğru seçilmelidir.
Maksimum Hareket Mesafesi (Strok)
Strok diye tabir edilen maksimum hareket mesafesi istenilen çalışma alanına göre belirlenmektedir. Gereğinden yüksek oranda strok belirlemek maliyetleri arttıracaktır. Çünkü gereğinden fazla oranda strok belirlemek sehim tehlikesine neden olup daha büyük gövde profilli modül seçmeye mecbur bırakacaktır.